Ik word gek van het niet weten

Ik loop samen met een 33 jarige man, langs het uitgestrekte strand van Meia Praia, Portugal. Het is winter. De lucht is strakblauw, de wind nog wat fris, het strand vrijwel verlaten.

Hij ziet eruit als een rondreizende hippie. Wijde broek, gympen, gekleurde wollen muts, goed gebruinde huid. Hij blijkt een succesvolle ondernemer te zijn. Startte vijf jaar geleden een eigen kite-surfbedrijf, voegde daar al snel een watersportwinkel aan toe en organiseert daarnaast ook nog eens (kite)surfkampen. Knap staaltje ondernemerschap in een land wat economisch failliet dreigt te gaan. Alle disciplines lopen als een trein, inmiddels heeft een partner zich ingekocht en runnen ze de boel met zijn tweeën.

Je zou een blije jongen verwachten, maar hij ziet er geenszins opgetogen uit. Zijn blik is ernstig, hij kijkt vaak naar de grond. Er verschijnt geen enkele glimlach als hij begint te vertellen. ‘Ik moet een keuze maken, maar weet niet wat juist is. Ik zit al weken te malen, maar kom er niet uit. Kost me veel energie. Ik hoop dat jij mij kan helpen om duidelijk te krijgen wat slim is.’

Aanvankelijk lijkt het dilemma alleen om werk te gaan. Het loopt niet lekker met de partner en hij vraagt zich af of hij hiermee om moet leren gaan, of (met verlies van inkomen)  een deel van het bedrijf aan de partner overdoen. Een derde optie is teruggaan naar Nederland en afstand doen van het gehele bedrijf. ‘Ik heb behoefte aan richting, houvast, word gek van het niet weten. Maar op geen van de drie opties voel ik een duidelijk ja.’

Ik vraag hem stil te staan en om zich heen te kijken. ‘Is er iets in deze omgeving, dat symbool staat voor de houvast die je zoekt?’ Hij draait drie keer om zijn as, kijkt lange tijd uit over de wijde zee en het vlakke zand, maar kan niets vinden. ‘Er is niets’, zegt hij. Ik proef een lichte angst in zijn stem. ‘Hoe voelt dat voor je? Als er niets is? Geen houvast? Geen richting?’ ‘Naar. Unheimisch. Ik word er onrustig van.’ Hij wil al weer doorlopen, maar ik vraag hem nog even stil te blijven staan. ‘Als je dit gevoel helemaal toelaat. Wat voel je dan nog meer?’

Het is even stil. ‘Leegte’, zegt hij dan. ‘Leegte die raakt aan een gevoel van eenzaamheid’. En dan begint hij spontaan te vertellen over zijn jeugd. Zijn gevoel altijd een buitenstaander te zijn geweest op school. En hoe zijn vader dat gevoel van anders zijn nog eens benadrukte. Hij vertelt over de scheiding van zijn ouders en zijn te vroeg overleden moeder. En dat zijn vriendin het kortgeleden heeft uitgemaakt. Dat hij zich ook nu weer zo alleen voelt.

We wandelend langs de vloedlijn richting de pier. Hij vertelt, ik luister vooral. Het gevoel van alleen zijn, anders zijn, niet goed genoeg zijn, loopt als een rode draad door zijn leven. Met het vertellen van zijn levensverhaal en het benoemen van alle gevoelens en emoties die hij daarin is tegengekomen, geeft hij zijn persoonlijke geschiedenis de erkenning die het verdient. We laten alles waar zijn. Zijn niet op zoek naar verzachting, oplossen van pijn. We zoeken geen schuld bij ouders die tekort zijn geschoten.

Als we bijna bij de pier zijn nodig ik hem nogmaals uit om zich heen te kijken. Om contact te maken met de oneindige weidsheid van de zee en de uitgestrektheid van het strand en vervolgens het gevoel van eenzaamheid helemaal toe te laten. Alle verzet daartegen op te geven.
Langzaam draait hij om zijn as. Ik ga bewust wat verder van hem af staan. Dan zie ik hoe zijn schouders schokken. Ik vermoed dat hij huilt. Stil. Ingetogen. Ik laat hem. Als hij zijn tranen heeft gedroogd, zie ik een andere man. Zachter, meer ontspannen.

‘Vreemd, ik voel me ineens zoveel rustiger’, zegt hij als hij naar me toe loopt. ‘Krachtiger ook. Alsof ik weer bodem onder mijn voeten voel.’ We lopen terug. In stilte. ‘En hoe is het nu om even geen richting te hebben met betrekking tot je werk?’ vraag ik 10 minuten later. ‘Om gewoon een tijdje in het niet-weten te toeven en van daaruit te vertrouwen dat er wel weer een beweging ontstaat?’ ‘Ja, dat voelt wonderlijk genoeg helemaal OK. Sterker nog, het voelt als het enige juiste wat ik kan doen op dit moment. Hoe bizar! Ik voel me er echt heel rustig onder!’

Vaak zoeken we houvast en controle in ons werk en onze relaties omdat we onbewust bang zijn voor een diepere laag van gevoelens die voelbaar wordt, als er niets is waar we ons aan vast kunnen klampen. Dit betekent dat we altijd vanuit een soort van verkramping ons leven vormgeven.

Ook deze jonge ondernemer wilde te snel, vanuit een onbewuste angst voor eenzaamheid, beslissingen nemen. Door het onderliggende gevoel van leegte te erkennen en niet af te wijzen, creëerde hij een nieuwe stevige basis voor zichzelf. Die basis biedt een veel vruchtbaardere grond om een nieuwe richting te bepalen.