Leren leven zonder antwoorden

Ik hou van vragen. Van open, nieuwsgierige vragen. Ik vind het fijn om ze te stellen en ook fijn om ze te beantwoorden. Daar waar vragen eerlijk beantwoord worden, ontstaat helderheid. In een coachsessie brengt het helderheid in de situatie waar iemand mee worstelt, bij mijn dierbare maatje brengt het helderheid in onze relatie en als ik vragen aan mijzelf stel, krijg ik helderheid in mijn eigen doen en laten. Dat is fijn. Het geeft houvast. Ik, wij, de cliënt kunnen weer verder.

Maar soms, merk ik, kun je te veel vragen stellen. Waarom heb ik de ziekte van Lyme? Wat heb ik hier te leren? Die twee vragen heb ik mijzelf eindeloos vaak gesteld. En ik kon velerlei antwoorden verzinnen, maar ik kwam er geen steek verder mee. Ik zocht antwoorden, omdat ik houvast zocht. Ik zocht controle over wat me overkwam. Ik wilde de ziekte kunnen beheersen. Als ik wist wat ik te leren had, dan kon ik mijn herstel bevorderen, zo beredeneerde ik. Maar zo werkte het niet. Het had eerder een averechts effect.

Er zat iets krampachtigs in het willen weten. Het voedde de frustratie en de machteloosheid en bracht onnodige spanning. Terwijl mijn hele lijf alleen maar riep om ontspanning en overgave. Loslaten. Toeven in het niet weten. Leven zonder antwoorden. Dat was de grote uitnodiging. Let go, let God. Daar ging het om. Te vertrouwen dat vanuit het optimaal steunende interactieve grote geheel, alles alles dient. Zelfs als het niet zo leek. Dan toch blijven vertrouwen. Het optimale evenwicht ontstaat vanzelf.

Zoekers op het spirituele pad (mijzelf incluis) zie ik regelmatig in dezelfde valkuil stappen. Dat eindeloos zoeken naar antwoorden, het verstrikt raken in concepten en verhalen, in ideeën van hoe het zit of niet zit. Wat je wel of niet moet doen om meer geluk te ervaren. Of verlichting te bereiken. Natuurlijk valt er veel te leren over de psyche en haar overlevingsstrategieën en is het fijn als je jezelf daar beter in kunt begrijpen. Maar in al dat vragen stellen schuilt vaak weinig rust en vertrouwen. Alsof het nog niet goed is zoals het is.

In relaties zie ik het ook gebeuren. Dat zoeken naar houvast, dat willen weten, controle hebben, kaderen. Allemaal zaken die je wegvoeren van de ervaring van het moment. Van de plek waar je eigenlijk het liefst wil zijn. Jij. Ik. Wij. Nu. Samen. Genieten. Lachen. Liefhebben. Waarom eerst al die zekerheden veilig stellen? Waarom niet gewoon ontspannen en het leven ervaren zoals het zich nu aan je toont? Ieder moment liefdevol beschikbaar in al zijn eenvoud?

Waarom zoeken we die houvast? Omdat we bang zijn. We zijn zo bang dat het altijd zo blijft. De pijn, de onrust, de boosheid, het verdriet. Dus willen we weten wanneer het stopt. En wat we kunnen doen om het anders te laten zijn. We hebben vragen en we willen antwoorden. Maar in de overgave en het niet-iets doen zit vaak meer beweging, dan de hardnekkige wil om ergens vanaf te komen. Als je geduldig bent, zul je zien dat de meeste zaken zich als vanzelf oplossen. Boosheid ebt weg, verdriet wordt minder, frustratie lost op. De antwoorden verschijnen heus wel. Precies dan, wanneer de tijd rijp is, zo is mijn ervaring.

Sommige antwoorden moeten rijpen en sommige vragen gekoesterd. En in die tussentijd vraagt het leven ons geduld te hebben met het ongemak. En blij verrast te zijn, als het op een dag zo maar weer verdwijnt. Er is een mooi gedicht van (of geïnspireerd door, dat is ietwat onduidelijk) Rilke, dat dit proces prachtig omschrijft:

Ongestoorde ontwikkeling

Men moet de dingen de eigen stille
ongestoorde ontwikkeling laten
die diep van binnen komt.
Die door niets gedwongen of versneld
kan worden.

Alles in het leven is groeien
en vormt zich,
rijpt zoals de boom,
die zijn sapstroom niet stuwt
en rustig in de lentestormen staat,
zonder de angst
dat er straks geen zomer zal komen.

Die zomer komt toch!
Maar slechts voor de geduldigen
die leven alsof de eeuwigheid voor hen ligt,
zorgeloos,
stil en weids.

Men moet geduld hebben
met onopgeloste zaken in het hart
en proberen de vragen zelf te koesteren
als gesloten kamers
en als boeken
die in een zeer vreemde taal geschreven zijn.

Het komt erop aan alles te leven.
Als je de vragen leeft,
leef je misschien langzaam maar zeker,
zonder het te merken,
op een goede dag
het antwoord in.