De pijnlijke plekken van totale leegte

Ik vermoed dat we ze allemaal kennen, die pijnlijke plekken van totale leegte in onszelf. Bij sommigen van ons wellicht vaag en ver weg gedrukt, bij anderen dagelijks voelbaar. Of voornamelijk afwezig, maar plots mega voelbaar bij een dierbaar verlies, of een pijnlijke afwijzing.

De plekken zijn diepe groeven in onze ziel, gegraven op momenten in onze vroege jeugd waarin we niet werden ontmoet in onze primaire behoefte aan steun en support. Akelige momenten, die vaak ver buiten onze herinnering liggen, maar die een onuitwisbare afdruk hebben achtergelaten in ons lichaam.

The body keeps the score, zegt trauma deskundige Bessel van der Kolk. Het lichaam vergeet niet. Ook ogenschijnlijk kleine pijnlijke momenten, worden opgeslagen en bevroren in de tijd. De lege plekken, blijven bevroren lege plekken. Voelbaar op ieder moment, dat herinnert aan dat moment van vroeger, waarin je er voor je gevoel helemaal alleen voor stond.

Dat herbeleven, is niet fijn. Daar blijven we het liefst zo ver mogelijk vandaan. Daar hebben we allerlei succesvolle strategieën voor: In de verdediging schieten als je ergens op aangesproken wordt, lief en zorgzaam zijn tot ver voorbij je eigen grenzen, jezelf beter achten en de ander bekritiseren, telkens weer begrip zoeken, alles analyseren en duiden, je terugtrekken, alles zelf doen, alles willen fixen en controleren, of afleiding zoeken in werk, Facebook, Instagram, TV of andere verslavingen.

Jammer genoeg is het succes van de strategie vroeg of laat uitgewerkt. Dan merk je dat je tegen een burn-out aanloopt, of dat er scheuren komen in je relaties. Het kan zijn dat je allerlei lichamelijke klachten krijgt of in een depressie raakt. Meestal blijf je het dan nog steeds een tijd buiten jezelf zoeken. Medische oplossingen, andere (gezondere) afleidingen, nieuwe relaties. Tot ook dat niet meer voldoet. En dan?

Dan zit er niets anders op dan de pijnlijke leegte vol te ontmoeten. In zachtheid en liefde. De bevroren delen laten ontdooien in jouw volwassen aanwezigheid. Soms lukt dat alleen. In meditatie, door te schrijven of te schilderen, door ermee te wandelen in het bos. Meestal is de begeleiding van een goede therapeut nodig om door de leegte heen te kunnen bewegen.

Ben je opgegroeid in een warm en hecht gezin en is het trauma niet zo groot, dan kunnen enkele therapeutische sessies voldoende zijn om de bevroren pijn te ontdooien en je levensenergie weer vol te laten stromen. Is er echter sprake van diep trauma, dan is er veel geduld nodig. Dan zitten ook de overlevingspatronen diep gegroefd. Ze vragen blijvend jouw liefdevolle aandacht.

En er is bij diep trauma ook iets anders nodig, iets wat in mijn ogen essentieel is om werkelijk te kunnen helen: contact met en vertrouwen in de goddelijke essentie van het leven zelf. Dat ene wat zoveel groter en intelligenter is dan het ikje dat wij denken te zijn. Zonder dat contact is het ongelooflijk moeilijk om uit je overleefstand te komen. Je lichaam weet niet anders dan dat het alert moet zijn, weet niet hoe het diep van binnen moet ontspannen. Kun je bedding ervaren in de liefdevolle essentie van het bestaan zelf, dan kan je werkelijk helen.

Ik ben in mijn leven vertrouwd geraakt met een diep gevoel van eenzaamheid. Hij is altijd ergens op de achtergrond aanwezig en treedt zo nu en dan heftig op de voorgrond. Dan ligt depressie op de loer, voel ik me volledig uit verbinding en breng ik de dagen door in een overlevingsmodus. Ik zoek afleiding achter de computer, hang apathisch op de bank en heb nog net genoeg zelfliefde om in ieder geval mijn dagelijkse wandelingetje door het bos te maken. Godzijdank.

Ik weet precies wat ik dan te doen heb. Zitten. Mediteren. Contact maken met mijn adem en voelen: er is iets groters dat mij doet leven. Een liefdevolle intelligentie, die ervoor zorgt dat die adem in en uit gaat, dat mijn hart klopt, mijn cellen zich vernieuwen. En sterker nog: ik sta daar niet los van, ik ben ook dat. Als ik die ruimte binnen treed, kan ik door de leegte heen bewegen en voelen hoe die zich als vanzelf vult met liefde en leven. Alles in mijn lichaam ontspant en ik kom weer thuis in het leven zelf.

De drempel om te gaan zitten kan op dagen levensgroot zijn. Dan lukt het me eenvoudigweg niet de rust te vinden om te mediteren. Dan zijn alle andere verleidingen groter. De groeven van mijn overlevingsmechanismen zijn diep. En toch is dat wat ik te doen heb. Keer op keer op keer. Zitten. Ademen. Zijn. Herinneren. Stap voor stap en met eindeloos geduld een nieuwe groef creëren. Die van heelheid, vertrouwen en liefde.

Voor iedereen die zich herkent in dit verhaal: wees liefdevol en mild naar jezelf, oefen geduld, hoe groot de leegte ook aanvoelt, je bent niet alleen. Nooit. Weet dat de liefde naadloos dichtbij is.